TYTUŁ 5
. STANY NADZWYCZAJNE
Rozdział 1. Zasady ogólne
Art. 29. Pojęcie i cel
-
W celu przezwyciężenia sytuacji zagrażających bytowi Narodu lub konstytucyjnemu porządkowi Rzeczypospolitej, mogą zostać wprowadzone następujące stany nadzwyczajne:
a) stan wojenny – w przypadku zewnętrznego zagrożenia państwa, w tym zbrojnej napaści;
b) stan wyjątkowy – w przypadku wewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa, katastrofy naturalnej lub innego bezpośredniego zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa. -
Stany nadzwyczajne wprowadza się wyłącznie w celu ochrony niepodległości i nienaruszalności terytorium Rzeczypospolitej, życia obywateli oraz konstytucyjnego ustroju państwa.
Art. 30. Zasady konstytucyjne
-
Stany nadzwyczajne mogą być wprowadzone uchwałą Zgromadzenia Ogólnonarodowego, podjętą bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby Rzeczników.
-
Uchwała o wprowadzeniu stanu nadzwyczajnego wchodzi w życie po jej zatwierdzeniu w ogólnonarodowym referendum, które musi zostać przeprowadzone w ciągu 72 godzin od jej podjęcia.
-
Ustawa o stanie nadzwyczajnym określa zakres ograniczeń wolności i praw obywatelskich, które muszą być proporcjonalne do stopnia zagrożenia.
-
Nie mogą być ograniczone lub zawieszone następujące prawa i wolności:
a) godność człowieka (Art. 2);
b) prawo do życia (Art. 3);
c) zakaz tortur (Art. 2);
d) odpowiedzialność karna tylko na podstawie ustawy;
e) prawo do obrony w postępowaniu sądowym. -
Kadencja Zgromadzenia Ogólnonarodowego oraz organów samorządu terytorialnego ulega przedłużeniu na czas trwania stanu nadzwyczajnego.
Art. 31. Czas trwania i kontrola
-
Stan nadzwyczajny może być wprowadzony na czas oznaczony, nie dłuższy niż 90 dni.
-
Przedłużenie stanu nadzwyczajnego może nastąpić tylko raz, za zgodą Zgromadzenia Ogólnonarodowego, wyrażoną kwalifikowaną większością 2/3 głosów, i wymaga ponownego zatwierdzenia w referendum.
-
Działania podjęte w ramach stanu nadzwyczajnego podlegają niezwłocznej i ciągłej kontroli Zgromadzenia Ogólnonarodowego oraz kontroli proceduralnej Narodowego Systemu Audytu.
Komentarz:
Mechanizm wprowadzania stanu nadzwyczajnego jest teraz w pełni spójny z duchem projektu. Decyzja należy do Zgromadzenia, ale ostateczną legitymację nadaje jej bezpośrednio suweren w referendum. To najsilniejsza możliwa gwarancja przeciwko nadużyciu tej nadzwyczajnej władzy. Podwójny filtr (Zgromadzenie + Referendum) czyni ją narzędziem obrony demokracji, a nie jej zawieszenia.
ciąg dalszy nastąpi