Instytucja ławników

Instytucja ławników to emanacja demokracji bezpośredniej w sprawowaniu trzeciej władzy. Jest koniecznym mechanizmem kontroli społecznej sądownictwa, która zapobiega wydawaniu przez sądy absurdalnych wyroków. Tzw. społeczny sędzia ma wielowiekową tradycję.

Przedstawiciele miejscowych społeczności znajdowali się przy sądach królewskich, zaś w starożytności trybuni ludowi reprezentowali interesy uboższych grup społecznych przed pretorami. We współczesnym wymiarze sprawiedliwości, gdy przy prowadzeniu procesu potrzeba różnorodnych kwalifikacji, rola ławników jest nieoceniona. W sprawie gospodarczej, ławnik-ekonomista lub księgowy jest dla sędziego niezastąpionym partnerem do współpracy.

Instytucja ławników w Polsce, w konfrontacji z ławą przysięgłych w USA, opiera się na dialogu i poszukiwaniu kompromisu pomiędzy sędzią a ławnikami. Ławnicy nie decydują jedynie o winie lecz mają wpływ także na wysokość kary. To wspaniały przykład opartej na dialogu demokracji bezpośredniej w obrębie sądownictwa. Dlatego niezbędnym jest: 1. Rozszerzać udział ławników w sprawach z zakresu prawa pracy oraz prawa rodzinnego. Tu najpilniej potrzebny jest głos społeczeństwa. Ławnicy posiadają niezbędne dla wydania sprawiedliwego wyroku życiowe doświadczenie i własne spostrzeżenia. 2. Zwiększenie roli ławników w sądach rejonowych. Tam obecność ławników jest konieczna jako głos doradczy w sprawach prowadzonych przez młodych stażem sędziów. 3. Zwiększenie częstotliwości uczestnictwa ławników w rozprawach. Niekiedy ławnicy uczestniczą jedynie w jednej rozprawie, co zmniejsza ich możliwość sprawiedliwej oceny sytuacji. Zwiększenie obywatelskiej kontroli sądów wpłynie znacząco na profesjonalizm polskiego wymiaru sprawiedliwości.